Okres Bożego Narodzenia
25 grudnia – Uroczystość Narodzenia Pańskiego. Najstarszą wzmiankę o świętowaniu 25 grudnia jako dnia narodzin Zbawiciela odnajdujemy w Chronografie Furiusa Dionizjusa Filokalusa (354 r.) . Przyjmuje się jednak, że datę Natale Domini przyjęto jeszcze za czasów Konstantyna Wielkiego – ok. 311 lub 324 r. Oczywiście, dzień 25 grudnia nie jest historycznym dniem narodzin Jezusa Chrystusa, a tylko umownym. Tego bowiem dnia w cesarstwie rzymskim świętowano narodziny Niezwyciężonego Słońca (Natale Solis Invicti). Dla chrześcijan to Chrystus był słońcem sprawiedliwości (por. Mal 3, 20), światłością świata (por. J 8, 12) i światłością na oświecenie pogan (por. Łk 2, 32). Dlatego pogańskiemu mitowi Kościół przeciwstawił Jezusa Chrystusa, prawdziwe Słońce, które nie zna zachodu. Także sam rok narodzenia Pana nie jest dokładnie znany. Wprawdzie naszą erę liczymy od narodzin Chrystusa, to jednak wiadomo, że popełniono kiedyś błąd w obliczeniach. Mnich Dionizjusz Exiguus (VI w.), podając rok 753 od założenia Rzymu jako czas narodzin Zbawiciela, po prostu pomylił się o kilka lat. Współcześnie zatem przyjmuje się, że Chrystus przyszedł na świat między 7 a 5 rokiem przed naszą erą.
W liturgii Narodzenia Pańskiego sprawuje się trzy Msze św. Pierwsza – Pasterka (Missa in nocta – Msza w nocy) nawiązuje do Mszy św., którą sprawował od V w. papież w Bazylice Matki Bożej Większej w Rzymie. Drugą Następca św. Piotra odprawiał dla swojego dworu o świcie (Missa in aurora) w kościele św. Anastazji. Wreszcie trzecią celebrował dla wiernych ok. godz. 9.00 rano (Missa in die) . Owe trzy formularze znalazły się w sakramentarzach papieskich i przetrwały w liturgii do naszych czasów. Od IX w. w owych trzech Mszach św. wdziano potrójne narodzenie Chrystusa: z Boga Ojca przed czasem, z Maryi Dziewicy w Betlejem i w sercach ludzi przez wiarę. W 615 r. Boże Narodzenie otrzymało oktawę (25 grudnia – 1 stycznia) .
26 grudnia – św. Szczepana, pierwszego męczennika. Był diakonem. O jego męczeństwie (ok. 36 r.) wspominają Dzieje Apostolskie ( Dz 7, 54-60). Kult Świętego jest znany w Kościele od IV w. Kościół umyślnie umieścił wspomnienie Męczennika zaraz po Narodzeniu Pańskim, ukazując, w jaki sposób miłości Boga posuniętej aż do żłóbka wychodzi naprzeciw miłość człowieka posunięta aż do śmierci męczeńskiej. Relikwie Świętego odnalezione w 415 r. przeniesiono do Jerozolimy, potem do Konstantynopola, skąd trafiły do Wiecznego Miasta (VI w.).
27 grudnia – św. Jana Ewangelisty. Był najmłodszym Apostołem i jako jedyny nie zginął śmiercią męczeńską, chociaż nie ominęły go różne tortury (np. wrzucenie do wrzącego oleju). Odszedł po nagrodę do Pana ok. 100 r., jego ciało złożono w Efezie. Istnienie grobu Świętego potwierdzają biskup Efezu Polikrates (w 191 r.), papież Celestyn I (w 431 r.), a także współczesne wykopaliska archeologiczne. We wspomnienie św. Jana w kościołach jest błogosławione wino. Upamiętnia to legendę z VI w., wg której Ewangelista miał wypić bez żadnej szkody dla siebie zatrute wino.
28 grudnia – Świętych Młodzianków. W czwarty dzień oktawy wspominamy Dzieci pomordowane za czasów króla Heroda (37-4 przed Chr.), o których wspomina Ewangelista Mateusz (2, 16-18). Według biblistów, męczeńską śmierć poniosło ok. 50 chłopców. O żywym kulcie Młodzianków wspomina św. Ireneusz (+ 202 r.), św. Cyprian (+258 r.), a także Calendarium z Kartaginy (505 r.). Młodziankowie są czczeni jako flores martyrum – pierwiosnki męczeństwa, które nie oddały życia za Jezusa, ale niewątpliwie z Jego powodu.
Niedziela Świętej Rodziny z Nazaret. Wypada zawsze w oktawie Narodzenia Pańskiego. Kult Świętej Rodziny sięga XIV w., samo zaś święto ustanowił dla całego Kościoła papież Benedykt XV w 1921 r.
1 stycznia – Uroczystość Świętej Bożej Rodzicielki. Tytuł Theotokos (Bożarodzicielka) ostatecznie i uroczyście „przyznano” Maryi na soborze efeskim (321 r.). W V w. święto obchodzono w niedzielę przed 25 grudnia, potem 25 marca, zaś od wieku VI przyćmione zostało przez obchód Obrzezania Pańskiego. W 1932 r. ustanowiono liturgiczne wspomnienie Bogurodzicy w ostatni dzień oktawy Bożego Narodzenia ( 1 stycznia).
6 stycznia – Epifania (Objawienie, Trzech Króli) . Święto powstało na Wschodzie, a wspomina je Klemens Aleksandryjski ( + 215 r.). Podobnie jak na Zachodzie Boże Narodzenie, tak na Wschodzie Epifania zastąpiła pogańskie święto narodzin boga słońca Aiona, które wypadało 6 stycznia. W Kościele Zachodnim Epifania przyjęła się w 361 r. Nazwa pochodzi od gr. epifaneia, teofaneia i oznacza ukazanie się bóstwa. Na Wschodzie początkowo treścią Epifanii było narodzenie i chrzest Jezusa (Egipt, Jerozolima, Syria, Cypr). Dopiero po przyjęciu przez Wschód (po 380 r.) daty świętowania narodzenia Chrystusa – 25 grudnia, treścią Epifanii stał się wyłącznie chrzest Pański. Na Zachodzie 6 stycznia wspominano pokłon Magów, chrzest Jezusa i cud w Kanie (Afryka, Italia, Galia, Rawenna, Hiszpania), a więc objawienie się Chrystusa światu. W tradycji ludowej Epifania jest nazywana świętem Trzech Króli. Jednak Ewangelie nie mówią o Królach, lecz o Magach, nie podają też ich liczby ani imion. Dopiero Orygenes (+ 251 r.) podał jako pierwszy liczbę trzech Mędrców, królami nazwał ich Cezary z Arles (+542 r.), a wiek X „wyjawił” imiona: Kacper, Melchior i Baltazar.
U uroczystość Objawienia Pańskiego, na pamiątkę darów złożonych przez Magów, Kościół święci złoto, kadzidło (od XV w.) i kredę (od XVIII w.). Ze świętem Trzech Króli związany jest także zwyczaj znaczenia drzwi poświęconą kredą. Napis „K (C) + M + B + bieżący rok” jest różnie interpretowany: „Kacper, Melchior, Baltazar”, Christus manisionem benedicat (Niech Chrystus mieszkanie błogosławi) czy Christus multorum benefactor (Chrystus dobroczyńcą wielu). Zwyczaj niewątpliwie nawiązuje do Księgi Wyjścia (por. 11,1-13,16 ), kiedy to Izraelici oznaczali drzwi swoich domostw krwią baranka paschalnego. Chrześcijanie, znacząc poświęconą kredą odrzwia swoich mieszkań, proszą Chrystusa o błogosławieństwo, a także publicznie wyznają swoją wiarę w Niego.
Niedziela Chrztu Pańskiego. Niedzielą tą kończy Kościół obchody Narodzenia Pańskiego i rozpoczyna czas „w ciągu roku” . Święto Chrztu Pańskiego w Kościele Zachodnim (bowiem na Wschodzie jest obchodzone 6 stycznia) wprowadził papież Pius XII w 1955 r. W Polsce istnieje jednak zwyczaj, że szopki i śpiew kolęd nie znikają z kościołów, aż do święta Ofiarowania Pańskiego (w tradycji ludowej: Matki Bożej Gromnicznej – 2 lutego), kiedy to po raz ostatni Chrystus ukazany zostaje jako Niemowlę. (za tygodnikiem Niedziela)